Tijdens een bezoek aan Sardinië kwamen we niet zomaar bij een wijngaard terecht, maar dankzij een tip van Gladiator Wine ontdekten we het wijnhuis van Francesco Fiori in het kleine dorpje Usini. Hier, in het ruige noorden van het eiland, worden enkele van de meest intrigerende wijnen van de regio geproduceerd, met als kroonjuweel de Cagnulari. Deze bijzondere druivensoort is niet alleen zeldzaam, maar ook historisch en cultureel beladen. Bij Francesco Fiori ontdekten we hoe deze bijna vergeten druif nieuw leven is ingeblazen en waarom ze een belangrijke plaats verdient in de Mediterrane wijnwereld.

Het geheim van de Cagnulari druif

De Cagnulari druif kent een rijke geschiedenis. Ooit werd deze druif gebruikt om de goden te eren, maar na verloop van tijd raakte ze bijna in de vergetelheid. De druif kreeg zelfs de bijnaam “de Spaanse druif” door haar genetische gelijkenis met de Graciano-druif uit Rioja. Maar nieuwe ontdekkingen tonen aan dat Cagnulari in feite inheems is op Sardinië. Onderzoekers vermoeden dat de druif al meer dan 3.500 jaar bestaat en mogelijk afkomstig is van wilde wijnstokken die nog steeds op het eiland te vinden zijn.

Cagnulari staat bekend om zijn ongewoon hoge gehaltes aan antioxidanten, met name anthocyanen en polyfenolen, wat verklaart waarom de wijn zo’n intense, diepe kleur heeft. Deze eigenschappen maken het niet alleen een smaakvolle, maar ook een gezondheidsbevorderende wijn (aldus de inwoners van Usini ;)). In Usini is Cagnulari een belangrijk onderdeel van de lokale wijntraditie. Terwijl de druif elders op het eiland vaak als blend wordt gebruikt, maken de wijnmakers in Usini er volwaardige, 100% Cagnulari-wijnen van, waardoor je de essentie van deze unieke druif in al haar glorie kunt proeven.

Francesco Fiori: bewaker van een oude traditie

Francesco Fiori, een bescheiden en warme persoonlijkheid, heeft zijn leven gewijd aan het cultiveren van Cagnulari. Zijn wijngaarden, geërfd van zijn ouders, liggen op de hellingen van Usini, een gebied waar nog steeds de oude tradities worden geëerd. Hier wordt alles met de hand gedaan, van het snoeien tot de oogst. Francesco’s aanpak is doordrongen van respect voor de natuur en het terroir. Zijn wijnen worden spontaan vergist met inheemse gisten en rijpen op staal en in enkele gevallen op eikenhouten vaten, zoals bij zijn Cagnulari Riserva, genaamd “Nebriosu”. Nebriosu, wat “zenuwachtig” betekent in het lokale dialect, verwijst naar de zorgvuldige aandacht die nodig is bij het telen van deze druif. Francesco’s toewijding aan traditie is duidelijk zichtbaar in zijn werkwijze, van de handmatige persing tot het gebruik van eeuwenoude wijnstokken. Zijn Nebriosu, na vier jaar rijping, onthult geuren van mediterrane struiken en rijpe kersen, met een structuur die kracht en elegantie combineert.

Een historisch mysterie opgelost

De naam Cagnulari zelf heeft een fascinerende oorsprong. Onderzoek naar het dialect van Sassari heeft aangetoond dat de naam mogelijk is afgeleid van de woorden “kanu” (eerbiedig behandelen) en “laru” (tak), wat zou kunnen betekenen dat de druif oorspronkelijk werd gebruikt in rituelen om de goden te eren. Dit zou erop kunnen wijzen dat Cagnulari al lang voor de komst van de Romeinen op Sardinië aanwezig was, en daarmee is de theorie dat de druif vanuit Spanje werd geïntroduceerd wellicht onjuist. Al zullen de Spanjaarden daar mogelijk anders over denken.

Conclusie

De Cagnulari is niet zomaar een druif; het is een levend relikwie van een verleden dat nog steeds voelbaar is in de wijnen van vandaag. Deze ervaring herinnert ons eraan dat wijn meer is dan alleen een drank; het is een symbool van cultuur, geschiedenis en de verbondenheid met de aarde.

Meer weten? Kijk deze leuke video van Gladiator Wine.